ਆਕਲੈਂਡ (ਐੱਨ ਜੈੱਡ ਤਸਵੀਰ) ਪੰਜਾਬ ਟੂ ਆਓਟੀਰੋਆ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪਿਛਲੇ 100 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ 18 ਜੂਨ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਆਕਲੈਂਡ ਦੇ ਬੋਟਨੀ ਉਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਏ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਜੋ ਇੱਕ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਨੇ.ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।
ਅਧਿਕਾਰਤ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਮਈ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਵੈਲਿੰਗਟਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, 48 ਮਿੰਟ ਦੀ ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਗਗਨ ਸੰਧੂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਹੈ।
ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰੇਡੀਓ ਸਪਾਈਸ ਦੇ ਹੋਸਟ ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਪੰਜਾਬੀ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਟਰੱਸਟੀ ਨਵਤੇਜ ਰੰਧਾਵਾ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰੰਧਾਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅੱਜ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸਦਾ ਅਸੀਂ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਾਂਗੇ। “ਆਓਟੇਰੋਆ ਟੂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦੇ ਮਾਣਮੱਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ।ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਰੰਧਾਵਾ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ ਹੈ ਜੋ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਤੇ ਕੰਟਰੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਇੰਡੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਂਟਰਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਦੋਵੇਂ 1926 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ) ਵਰਗੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਭਾਰਤੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਰੰਧਾਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਸਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ। “ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ – ਦੁਰਲੱਭ ਪੁਰਾਲੇਖ ਫੁਟੇਜ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਚਾਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਬਣਾਇਆ।
ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸ਼ੇਖਰ ਬੰਦੋਪਾਧਿਆਏ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਜੇਨ ਬਕਿੰਘਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਡੀਅਨਜ਼ ਐਂਡ ਦ ਐਂਟੀਪੋਡਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਰਤੀ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ।
ਦਰਅਸਲ, 1881 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਛੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਲਕਸਨ ਨੇ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸਦੀ ਪੁਰਾਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।
ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸ਼ੇਖਰ ਬੰਦੋਪਾਧਿਆਏ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਜੇਨ ਬਕਿੰਘਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਡੀਅਨਜ਼ ਐਂਡ ਦ ਐਂਟੀਪੋਡਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਰਤੀ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ।
ਦਰਅਸਲ, 1881 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਛੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਲਕਸਨ ਨੇ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸਦੀ ਪੁਰਾਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।
ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸ਼ੇਖਰ ਬੰਦੋਪਾਧਿਆਏ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਜੇਨ ਬਕਿੰਘਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਡੀਅਨਜ਼ ਐਂਡ ਦ ਐਂਟੀਪੋਡਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਰਤੀ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ।
ਦਰਅਸਲ, 1881 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਛੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਲਕਸਨ ਨੇ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸਦੀ ਪੁਰਾਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।
ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸ਼ੇਖਰ ਬੰਦੋਪਾਧਿਆਏ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਜੇਨ ਬਕਿੰਘਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਡੀਅਨਜ਼ ਐਂਡ ਦ ਐਂਟੀਪੋਡਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ,ਕਿ ਭਾਰਤੀ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ, 1881 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਛੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਲਕਸਨ ਨੇ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸਦੀ ਪੁਰਾਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ। ਲਕਸਨ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ “19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ – ਸਾਡੇ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ – ਭਾਰਤੀ ਮਲਾਹ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਕੁੱਦ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨਾਂ ਚੋਂ ਕੁਝ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਮਾਓਰੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਮਾਓਰੀ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਤਣੇ ਵੇਚਣ ਲਈ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ,” ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਭਾਰਤੀ ਮਲਾਹ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਯਾਤਰੀ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀ ਮਾਈਨਿੰਗ, ਖਾਈ-ਖੋਦਾਈ ਅਤੇ ਬੋਤਲ-ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗੇ ਰਹੇ।
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭਾਰਤੀ ਵਸਨੀਕ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ।
ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਂਟਰਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਮੋਕਾ: ਦ ਲੈਂਡ ਆਫ਼ ਅਪਰਚਿਊਨਿਟੀ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਉੱਤਰੀ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੌਰਾਕੀ ਮੈਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵਾਈਕਾਟੋ ਦੇ ਦਲਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਕਿੰਗ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਣ ਦੀ ਕਟਾਈ ਵਿੱਚ।”ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਾਈਕਾਟੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮਿੰਗ ਧੰਦੇ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ।
ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਡਬਲਯੂ.ਐਚ. ਮੈਕਲਿਓਡ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਪੰਜਾਬੀਜ਼ ਇਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ: ਏ ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ 1890-1940 ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
“ਮੈਕਲਿਓਡ ਦਾ ਕੰਮ ਇਸ ਅਰਥ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ,” ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਜੋ ਕਿ ਆਓਟੇਰੋਆ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹਨ। “ਸਾਡਾ ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਉਤਪਾਦਨ ਉਸਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਹੈ।”
ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਖੋਜ ਉਸਨੂੰ ਕੀਹਿਕੀਹੀ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਵਾਈਕਾਟੋ ਵਿੱਚ ਤੇ ਅਵਾਮੁਟੂ ਲੈ ਗਈ ਜੋ ਮੈਕਲਿਓਡ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਸਬਾ ਹੈ।
“ਪੰਜਾਬੀ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨਿਸ਼ਚਤ ਉਦਾਹਰਣ ਕੀਹਿਕੀਹੀ ਦੇ ਵਾਈਕਾਟੋ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ 50 ਏਕੜ (20 ਹੈਕਟੇਅਰ) ਜਾਇਦਾਦ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ 1918/19 ਦੇ ਰੇਟ ਪੀਰੀਅਡ ਦੌਰਾਨ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ,” ਮੈਕਲਿਓਡ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ। “ਇਹ ਖਰੀਦ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ‘ਹਿੰਦੂ ਫਾਰਮ’ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਾਸ਼ਾ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।”
ਤੇ ਅਵਾਮੁਟੂ ਵਿੱਚ, ਹਰਜੋਤ ਨੂੰ ਤੇ ਅਵਾਮੁਟੂ ਰਗਬੀ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗ੍ਰੈਂਡਸਟੈਂਡ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ 1920 ਵਿੱਚ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਆਏ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਫੁਮਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।”[ਫੁਮਨ ਦੇ] ਪੁੱਤਰ, ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ (1935-2018), ਜਿਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਰਗਬੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਕਿ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਗ੍ਰੈਂਡਸਟੈਂਡ ਦਾ ਨਾਮ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੈਂਡਸਟੈਂਡ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ,” ।
ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ, ਗੁਰਦਿਆਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 1933 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੜਪੋਤੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਬੈਂਡ ਵਿਆਹ ਦੀ ਜਲੂਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ 100 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਬੀੜ ਹੈ ਜੋ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਭੇਜੀ ਗਈ ਸੀ।
ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ,ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਵਾਈਕਾਟੋ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਸ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਮਾਓਰੀ ਆਬਾਦੀ ਨਾਲ ਸੁਮੇਲ ਵਾਲੇ ਸਬੰਧ ਰੱਖਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ।
“ਇਸਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੋਜਾਂ ਕੀਤੀਆਂ,”ਤੇ ਅਵਾਮੁਟੂ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਪਾਰਾਵੇਰਾ ਮਾਰੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਨੂੰ ਮਾਧਵ ਚੁਨੀਲਾਲ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ, ਭੀਖੀ ਚੁਨੀਲਾਲ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ 1940 ਅਤੇ 50 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਬਰਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਸਥਾਨਕ ਵੇਨੂਆ ਦੁਆਰਾ ਪਿਛਲੇ 75 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।”ਮਾਧਵ ਦੇ ਪਿਤਾ 1919 ਵਿੱਚ ਸੂਰਤ (ਗੁਜਰਾਤ) ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆਏ ਸਨ।”
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੇਰੂ ਸਿੰਘ ਲਾਗਾਹ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਜਿਸਨੇ ਤੁਹੋਏ ਪੈਗੰਬਰ ਰੁਆ ਕੇਨਾਨਾ ਦੀ ਧੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਾਓਰੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ। ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰੂ ਦੀ ਧੀ, ਸ਼ਾਰਦੀ ਸਿੰਘ ਲਾਗਾਹ, ਆਕਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੋਤੇ, ਤਾਨੇ ਸਿੰਘ ਲਾਗਾਹ, ਜੋ ਰੋਟੋਰੂਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਾਗ ਜੁਵਾਲਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜੋ 1920 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਪੁਕੇਕੋਹੇ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਦੇ ਜਵਾਈ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ, ਜਿਸਦੇ ਮਾਪੇ ਫਿਜੀ ਸਨ। 2016 ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਆਏ ਅਤੇ 1990 ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਸੇਵਾ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਜੁਵਾਲਾ ਸਿੰਘ ਪੁਕੇਕੋਹੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਗ ਸਟਰੀਟ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, 2010 ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈਂਕਲਿਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਫ੍ਰੈਂਕਲਿਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਨੇ ਕਿੰਗ ਸਟਰੀਟ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ਦਾ ਨਾਮ ਜੁਵਾਲਾ ਸਿੰਘ ਲੇਨ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ,” ।
ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੰਧੂ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ 14 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ, ਲਈ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭਾਰਤੀ ਬਸਤੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਗੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੀ ਸੀ ਉਹ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਇਕੱਲਾਪਣ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਤੀਆਂ ਨਾਲ ਆਈਆਂ ਸਨ।
ਸੰਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਿਊਜੀਲੈਂਡ ‘ਚ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵੇਂ ਮਾਹੌਲ ਦਾ ਕਿਵੇਂ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਮਝ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ,” । “ਉਹ ਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀਆਂ ਸਨ, ਖਾਣਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਡਟੀਆਂ ਰਹੀਆਂ
ਸੋਫੀ ਧਾਲੀਵਾਲ ਸਿੱਧੂ, ਜੋ ਕਿ ਕੈਂਬਰਿਜ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜੀਨਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੜਪੋਤੀ ਹੈ, ਨੇ ਉਸ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋ ਹੋਇਆ ਉਸ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ।
ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਮੇਰੀ ਪੜਦਾਦੀ, ਕਰਮ ਕੌਰ, ਜਦੋਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 34 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਆਈ ਤਾਂ ਉਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਜ਼ਰ ਗਏ ਸਨ ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨਾ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਵਿਤਕਰੇ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜੈਕਲੀਨ ਲੇਕੀ ਨੇ ਇਨਵਿਜ਼ੀਬਲ: ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡਜ਼ ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਐਕਸਕਲੂਡਿੰਗ ਕੀਵੀ-ਇੰਡੀਅਨਜ਼ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਲੇਕੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ “[1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ], ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੁਕੇਕੋਹੇ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਗੋਰਿਆਂ ਲਈ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ,” । “ਨਾਈਆਂ ਨੇ ਚੀਨੀ, ਮਾਓਰੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਵਾਲ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਕੇਕੋਹੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਿਹਤਰ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਸਹਿ-ਨਿਰਮਾਤਾ ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਬਾਰੇ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, 2020 ਵਿੱਚ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਨਵਤੇਜ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ 1920 ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ 100 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਸਨ,”।
“ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਮਾਣ ਨਾਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿੱਗਜਾਂ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਇੱਥੇ ਆਏ, ਇਕੱਲਤਾ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਇਆ।”